Kara Veba, tarihçiler tarafından 14. yüzyılın ortalarında Avrupa’yı kasıp kavuran acımasız bir hıyarcıklı veba salgını olarak adlandırılıyor. Nedeni, yayılımı ve tedavisi hakkındaki doğru bilinen yanlışları ele alıyoruz. Buyurun…?
Kaynak: https://listverse.com/2023/03/21/10-t…
Kara Veba, tarihçiler tarafından 14. yüzyılın ortalarında Avrupa’yı kasıp kavuran acımasız bir hıyarcıklı veba salgını olarak adlandırılıyor. Ancak bu salgın hakkında yanlış bilinen birçok husus var.
1. Veba, 1347 ile 1351 arasındaki yaklaşık dört yıllık dönemle sınırlı değildi. Aslında modern tarih boyunca en az üç büyük salgın oldu. Bilinen ilk veba salgını 541 yılında meydana geldi.
Bizans imparatoru I. Justinianus döneminde 50 yıl boyunca salgından insanlar öldü.
2. Kara Veba’nın kaynağının fareler olduğu düşünülüyordu. Ancak fareler 14. yüzyıl şehirlerinde düşündüğünüz kadar yaygın değildi.
Pire ve bitler enfekte olan kişilerden diğerlerine geçti ve veba büyük bir salgın haline geldi.
3. Sıçanlar vebayı farklı bölgelere yaymazken, insan taşımacılığındaki gelişmeler vebanın yayılmasına neden oldu.
Ulaşım rotalarındaki gelişmeler ve o zamanlar bölgeler arası artan ticaret salgının yayılmasına neden oldu. Ticaret yolları hızla daha iyi hale geldiği için, veba başladığında, daha fazla şehire taşınıyordu.
4. İnsanların vebanın önüne geçmek için hiçbir şey yapmadığı düşünülüyor ancak bu yanlış. Birçok önlem alınmıştı. İtalyanlar, etkilenen bölgeler için 30 günlük izolasyonu ifade eden “trentino” dönemleri kurdular. Bunlar işe yaramadığında, 10 günlük daha uzun “karantina” dönemine geçtiler.
Milano’da, şehir yetkilileri vebayı durdurmaya çalışırken, aktif bir şekilde çalıştı. Doktorlar tüm şehri dolaşıp, vebanın yayılımını izledi. Gelen tüm yolcuların şehre girmesi yasaklandı.
5. Kara Veba, İmparator Justinianus döneminde 541 yılında başladı. Sonraki sekiz yüzyıl boyunca (çoğunlukla) uykuda yattı ancak ara sıra ortaya çıktı ve küçük kasabaları ve köyleri korkunç şekillerde etkiledi. Bundan dolayı vebanın bilindiğinden daha uzun zamanlar boyunca sürdüğü söylenebilir.
Bilim insanları Kara Veba’nın Justinianus’un saltanatı ile 14. yüzyıl arasında sekiz yüzyıl boyunca 100 milyon insanın ölümüne neden olduğunu düşünüyor.
19. yüzyılın başlarında uzun süre uykuda kaldıktan sonra, bakteriler belirli koşullarda hayatta kaldı ve tekrar ortaya çıktı. Hıyarcıklı veba bugün bile mevcut. 1970 ve 2020 yılları arasında Hastalık Kontrol Merkezleri, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 500 hıyarcıklı veba vakasının olduğunu bildirdi.
6. Kara Veba’nın en şiddetli olduğu zamanlarda 14. yüzyılda gagalı maskeler kullanıldığı yanlış bir bilgi. Bu maskeler 1600’lerin başında ortaya çıktı.
Kötü kokuların vebayı yaydığına inanılıyordu. Şimdi bildiklerimizi o zaman bilselerdi, gagaların gerçekte ne kadar etkisiz olduğunu anlayacaklardı.
7. Kara Veba’nın bulaştığı tüm insanları öldürdüğüne dair bir yanılgı var. Bilim insanları vebadan ölen iskeletleri incelediğinde ölen insanların besin yoksunluğu yaşadığı ve bağışıklık sistemlerinin hassas olduğu ortaya çıktı.
8. 14. yüzyılda birçok insan vebanın Tanrı’nın cezası olduğuna inanıyordu ancak herkes değil. 14. yüzyılda tıbbi bilgi çok sınırlı olsa da, o sırada yaşayan tıp uzmanları Tanrı’nın cezası fikrine karşıydı.
Uzmanlar, tüm hastalıkların kan, safra ve mukus gibi çeşitli vücut sıvılarıyla bağlantılı olduğunu düşünüyordu.
9. Avrupa’da vebadan dolayı milyonlarca insanın öldüğü doğru ancak salgının olduğu tek bölge Avrupa değildi.
Aynı anlarda, Kara Veba İpek Yolu(Türkiye, Çin) ve diğer kara ticaret yolları boyunca batıya doğru ilerledi. Tarihi belgeler Doğu Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki veba ölümlerini bildiriliyor.
